چگونه از قضا شدن نماز صبح جلوگیری کنیم؟

احادیثی که سفارش به نماز صبح دارند سفارش و تأکید نسبت به انجام اول وقت و به جماعت انجام دادن نماز صبح دارند یعنی
گرچه انجام همه نماز ها به صورت اول وقت و جماعت فضیلت دارد اما نماز صبح و همچنین نماز عشاء از فضیلت بیشتری برخور
دارند. بنابراین باید سعی شود که به نماز صبح اهمیت بیشتری بدهیم و از قضاشدن آن جلوگیری کنیم.

 

مرحوم کلینی و شیخ طوسی و طبرسی از زهری نقل کرده اند

که گفت:مدت طولانی در طلب حضرت مهدی(عج) بودم و در این راه اموال فراوانی در راه خدا خرج کردم، اما به هدف نرسیدم،
تا اینکه به خدمت محمد بن عثمان یکی از نواب خاص اربعه رسیدم و مدتی در محضر او بودم، روزی از او به التماس خواستم که
مرا خدمت امام زمان(عج) ببرد. محمد بن عثمان پاسخ منفی داد، ولی در مقابل تضرع بسیار من، سرانجام لطف کرد و فرمود:
فردا اول وقت بیا، فردا صبح نزد وی رفتم، دیدم جوانی که در زیبایی و خوشبویی از همه کس بهتر و لباس تجار بر تن داشت؛ با
وی است و چیزی در آستین دارد.

سخنان شیخ طوسی در نقل از زهری

وقتی نظرم به او افتاد، نزدیک محمد بن عثمان رفتم، ولی او به من اشاره کرد که به طرف آن جوان برگردم، من هم به طرف جوان
برگشتم و سؤالاتی از وی کرددم و هر چه می خواستم به من جواب داد، آنگاه رفت که داخل خانه شود و آن خانه، چندان مورد
نظر نبود.محمد بن عثمان به من گفت:اگر می خواهی چیزی بپرسی بپرس که دیگر بعد از این او را نمی بینی. من هم به دنبال
او رفتم که سؤالاتی بپرسم، ولی او گوش نداد و داخل خانه شد و جز این دو جمله نفرمود:«مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ إِلَی أَنْ
تَشْتَبِکَ النُّجُومُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاةَ إِلَی أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُوم»؛

 

(1) ‏از رحمت خدا به دور است، ‏از رحمت خدا به دور است،  کسی که  نماز مغرب را بقدری به تأخیر بیندازد تا ستاره ها نمایان
شوند، ‏از رحمت خدا به دور است‏ از رحمت خدا به دور است کسی که نماز صبح را چندان به تأخیر بیندازد تا ستاره ها دیده نشوند.

 

اهمیت نماز صبح نسبت به نمازهای یومیه

نماز صبح نسبت به دیگر نمازهای یومیه نقش بسزایی در تقویت بعد معنوی انسان دارد. همچنین به لحاظ ارزش زمانی و
تأثیرگذاری آن در استجابت دعا جایگاه ویژه ای دارد. شاید برخورداری از شرایط ویژه از بعد زمان فلق و صبح صادق آن را با
اهمیت تر کرده است.

حجت الاسلام حسن هرمز از کارشناسان مرکز تخصصی نماز درباره اهمیت نماز صبح این طور مینویسد:
در واقع نماز صبح، پیروزی نفس رحمانی بر هوی و هوس شیطانی است. زمانی که شیطان در تلاش است تا مانع بیدار
شدن انسان مؤمن،برای اقامه نماز شده و همواره او را دعوت می کند تا در خواب ناز بماند،ازاین رو نماز صبح شرایط سخت تری
برای مبارزه با شیطان داشته و پیروزی در این میدان، لذت و حلاوت بی شماری دارد و در نتیجه ثواب اخروی و سودمندی بیشتری
بر آن مترتب است.

عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی می شود:

الف:عوامل مادی که برخی از این عوامل شامل موارد ذیل است:

فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی 

از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می شود، فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی است، مانند فقدان
برنامه ای منظم برای خواب و یا عدم برنامه ریزی جهت قضا نشدن نماز صبح و یا ایجاد مشغله های پراکنده و فراتر از توانایی
های خود که نتیجه ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.

 

پرخوری در شب

علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب است، حضرت عیسی(ع) خطاب به بنی اسرائیل فرمودند:«ای
بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که
بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می گذارد و در نتیجه در زمره غافلان نوشته می شود.(13)

آیت الله آقا عزیز خوشبخت درباره برخی کارهای که موجب قضا شدن نماز صبح شده می فرمایند:

آدم شب زیاد پای تلویزیون بنشیند، غذای چرب هم بخورد، شب هم کوتاه باشد، طبیعی است که دیگر بیدار نمی شود،
از ایشان پرسیدند:حالا اگر بخواهد بیدار شود چه کار باید بکند؟ ایشان پاسخ دادند:باید مقدماتش را فراهم کند. مقدمات
یکی اش همین است، زود بخوابد، پای این تلویزیون ننشیند، غذای چرب و چیل نخورد، درست می شود إن شاء الله،
بنابراین واجب است بر این آدم این کارها را بکند و الّا مبتلا به گناه قضاشدن نماز صبح می شود.

 

ب:عوامل معنوی 

ضعف در خداشناسی

یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب می شود تا انسان نسبت به نماز صبح اهمیت ندهد، عدم معرفت و شناخت
نسبت به خداوند متعال و الطاف وی است، فرض کنید اگر با یکی از مسئوالان که حل مشکلتان در دست اوست قراری
گذاشته اید و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است.

 

آیا واقعا شب به راحتی می خوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه می شوید؟

اگر انسان واقعاً نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که در نماز با او صحبت می کند،
همانی است که او را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر او ارزانی داشته تا به نهایت کمال و
درجات بالای بهشتی دست پیدا کند و او همانی است که اختیار کمی و زیادی روزی اش را دارد ؛ همانی است که
مرگ و زندگی اش در ید قدرت اوست، با این حال آیا نسبت به نماز با بی حالی برخورد خواهد کرد و یا آنکه سر از پا
نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهد پرداخت.

 

گناه

اعمال و رفتاری که انسان در طی روز انجام می دهد نقش بسیار مهمی در توفیق انسان نسبت به عبادات دارد؛ یعنی
هر چه در طی روز کارهای شایسته از انسان سر بزند، توفیقات انسان نیز برای اعمال خوب دیگر بیشتر فراهم میشود
و هر چه به گناه آلوده شود توفیق اعمال خوب از وی سلب می شود، لذا باید نسبت به این مسأله بسیار حساس بود
تا به واسطه گناه درک لذت سحرخیزی را از دست نداد، از آیت الله بهجت سؤال شد:

چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟

در پاسخ فرمودند:کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد.
بیایم با عزم و اراده جدی نسبت به نماز اول وقت بینی شیطان را به خاک بمالیم، چرا که امام زمان(عج) درباره نماز
می فرمایند:«فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْ‏ءٍ أَفْضَلَ مِنَ الصَّلَاةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَان‏»(14)؛ هیچ چیز مانند نماز،
بینی شیطان را به خاک نمی مالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.»

نماز اول وقت

شناخت هر چه بیش تر فضلیت و معنویت و حقیقت نماز، به همراه راهکارهای عملی موثر برای تقویت روحیه نماز باوری
موثر در انجام و مراقبت بر آن است.

عاملی که روح عبادت و معنویت مناجات و راز و نیاز را از انسان می گیرد و آسیب جدّی به روح و روان انسان می زند،گناه
و معصیت ، غفلت از خدا و سستی در نماز و آن را در اوّل وقتش نخواندن است.

 

از امام صادق(ع) پرسیدند که چرا کسانی که در آخر زمان زندگی می کنند رزق و روزیشان تنگ است؟

فرمودند :به این دلیل که غالبا نمازهایشان قضا است.